تفکیک اجزای بهره وری کل عوامل تولید پسته؛ مطالعه موردی شهرستان رفسنجان

بخش کشاورزی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی دارای نقش تعیین کننده ای است. اجزای تشکیل دهنده رشد در بخش کشاورزی شامل متغیرهای مختلفی است که یکی از مهمترین آنها افزایش بهره وری عوامل تولید می باشد. کمیابی منابع، اهمیت بهره وری در فرایند رشد در بخش کشاورزی را دو چندان کرده است. تئوری های جدید در زمینه بهره وری نشان می دهد که بهره وری کل عوامل تولید، به سه جزء پبشرفت تکنولوژیکی، تغییرات کارایی تکنیکی و تغییرات در صرفه جویی های مقیاس، تفکیک می شود. به همین منظور، در این تحقیق ضمن بیان مبانی تئوری بهره وری و معرفی عوامل موثر بر آن، با استفاده از مدل مرز تولید تصادفی، تغییرات بهره وری کل عوامل، برای 298 باغدار پسته طی دوره سه ساله 1387-1384، به اجزاء سه گانه پشگفته، تفکیک شده و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. نتایج نشان می دهد که: 1) رشد بهره وری کل عوامل، بیشتر از پیشرفت های تکنولوژیکی نشات می گیرد. اما تفاوتهای رشد بهره وری کل عوامل در بین تولید کنندگان مناطق گوناگون بیشتر از تفاوت ها بین تغییر کارایی نشات می گیرد. 2) میانگین کارایی در بین 19منطقه همجوار از (1384) تا (1386) 52/52% بوده است. 3) در مورد اجزای ناکارایی در تولید پسته، تجربه و اندازه واحد کشاورزی هردو با کارایی ارتباط مثبت دارند در حالیکه سن، تحصیلات و اندازه باغ، با کارایی ارتباط منفی دارند. بنابراین پیشنهاد می شود که: 1) شرایط لازم جهت پیشرفت های تکنولوژیکی ایجاد شود. که از آن جمله می توان به ایجاد کلاس های ترویجی همراه با مشارکت خود کشاورزان و همچنین انتشار نشریه های ترویجی اشاره کرد. 2) بازنگری در نحوه پذیرش دانشجو در رشته های کشاورزی، به گونه ای که درصد بیشتری از این دانشجویان، کشاورز زادگانی باشند که دانش کشاورزی را به مزارع باز گردانند. از سوی دیگر نیز، بازنگری در سر فصلهای دانشگاهی، به گونه ای که دانش فراگرفته شده بیشتر کاربردی باشد.3) افزایش خسارت پرداخت شده از سوی صندوق بیمه کشاورزی.4) سوق دادن تکنولوژی بسوی تکنولوژی های شیمیایی و بیولوژیکی .